مناجات المریدین

از جملات آغازین مناجات مریدین استفاده می‌شود که امام سجاد(ع) در پی وصول به خداوند و تقرب به اوست و در صدد یافتن راهی است که او را به خداوند برساند و برای رسیدن به این مقصود، به دعا و درخواست از خداوند توسل می‌جوید و می‌گوید خدایا، کسی که تو راه را به او ننمایانی در مسیری تنگ، ناهموار و پرفراز و نشیب قرار گرفته و راه به جایی نمی‌برد و از مقصود باز می‌ماند. اما کسی که تو از بین راههای گوناگون نزدیک‌ترین و کم خطر‌ترین راه را به او بنمایانی، در پرتو هدایت و راهنمایی تو راه روشن را می‌یابد و به مقصد می‌رسد و به وضوح حق را از باطل می‌شناسد و فراز و نشیب مسیر هدایت باعث نمی‌گردد که او دچار ابهام، شک و تردید گردد. از فراز اول مناجات به دست می‌آید که راههای گوناگونی برای وصول به مقصد آخرت و قرب الهی وجود دارد و نزدیک‌ترین راه به آن مقصد راه مستقیم است و سایر راه‌ها به‌اندازه زاویه و قوسی که از راه مستقیم پیدا می‌کنند، از مقصد دور‌تر می‌گردند.

امام زین العابدین(ع) در ادامه از خداوند می‌خواهد که همسفرانی شایسته برای ایشان بگمارد که دارای این صفات هستند: با سرعت به سوی قرب الهی حرکت می‌کنند؛ پایداری و استمرار در حرکت دارند؛ اهل عبادت‌های شبانه روزی و اهل خشیت در پیشگاه با عظمت خدا هستند.

انسان برای پیمودن راه باید به پیشگامان و پیش آهنگان راه تعالی و تکامل اقتدا کند و آنان را به مثابه بهترین همراهان و رفیقان آن راه برگزیند از این روی حضرت، برجسته‌ترین صفات آنان را بیان کرده‌ است. صفات پیشگامان راه تعالی و تکامل از دیدگاه امام سجاد(ع) عبارتند از: برخورداری از آبشخور کمال و تعالی، برخورداری از محبت خالصانه به خداوند و درک لذت مناجات و نیل به مقاصد عالی.

در ادامه ایشان لطف، عنایت، فضل و احسان خداوند به بندگان مطیع و فرمان بردار خویش و رحمت و رأفت او را در حق غافلان به عنون صفات ویژه خداوند بیان می‌کند و در بخش پایانی از خداوند می‌خواهد که او را در سِلک پیشگامان طریق کمال و قرب خویش قرار دهد؛ بلکه منزلت و مقامی فرا‌تر از آنان به وی عنایت کند و بیش از دیگران آن حضرت را به مراتب عالی محبت و عرفان خویش نایل گرداند. آنگاه برای اینکه حال خود نسبت به معشوق و معبود را بیان کند می‌فرماید: «خدایا علاقه و توجه من تنها به تو جلب گشته است و من تنها به تو رغبت دارم.»

منزهى تو! چه اندازه تنگ است راه‌ها بر کسى‏ که توأش رهنمون نباشى و چه اندازه حقیقت روشن است‏ براى کسی که تو راهش را نشانش داده‏اى خدایا! پس ما را به راههاى رسیدن به درگاهت بدار و از نزدیک‌ترین راهى که به تو رسند ما را ببَر! دور را بر ما نزدیک گردان و راههاى سخت و دشوار را بر ما آسان و هموار ساز و ملحقمان دار به آن بندگانت که در پیشى گرفتن به سویت شتاب کنند و یکسره بطور مداوم در خانه‏ات را مى‏کوبند و در شب و روز تو را پرستش کنند و آن‌ها از هیبتت ترسانند آنانکه آبخورشان را پاک کردى و بخواسته‏‌هایشان رسانیدى‏ و به دادن آنچه جویایش بودند کامرواشان ساختى و حاجت‌هاشان را از فضل خویش برآوردى‏ و دل‌هاشان را سرشار از دوستى خویش کردى و از آب زلال معرفتت سیرابشان کردى پس بوسیله‏ تو، به لذت مناجاتت نائل گشتند و از ناحیه تو بالا‌ترین مقاصدشان را بدست آوردند پس اى‏ کسى که بر آنانکه به سویش رو کنند رو آورى و با توجه بدان‌ها مهرورزى و نعمت بخشى و اى آنکه نسبت به‏ بى‏خبران و غافلان از ذکر خود رحیم و مهربانى و با جلب آنان به درگاهت دوستدار و مهرورزى. از تو خواهم از کسانى قرارم دهى که بهره بیشترى از تو دریافت داشته و مرتبه والاترى را حائز گشته‏ و از دوستیت نصیب بیشترى عایدش شده و در معرفتت سهم زیادترى بهره‏اش داده‏اند زیرا که توجه من از همه جا بسوى تو منقطع شده و اراده و آرزویم به جانب تو گشته است پس مراد من تنها تویى نه دیگرى ‏و شب‏زنده‏دارى و بى‏خوابیم فقط بخاطر تو است نه غیر تو و دیدارت نور چشم من است و وصل تو آرزوى جان من و بسوى تو است اشتیاقم و در وادى محبت تو سرگشته‏ام، و در هواى تو است دلدادگیم‏ و خوشنودى تو است مقصودم و دیدار تو است حاجت من و نعمت جوارت مطلوب من است نزدیکى و قرب به تو منتهاى‏ واسته من است و در مناجات با تو است خوشى و راحتیم و پیش تو است داروى دردم و شفاى‏ جگر سوخته‏ام و تسکین حرارت دلم و برطرف شدن دشواریم پس اى خدا بوده باش تو انیس و همدمم در حال وحشتم و گذرنده‏ از لغزشم و آمرزنده گناهم و پذیرنده توبه‏ام و اجابت کننده دعایم و سرپرست‏ نگهداریم و توانگرى ده از نداریم و مرا از خویش جدایم مکن و از درگاهت دورم منما اى‏ تو نعیم و جنت من و اى دنیا و آخرتم اى مهربان‌ترین مهربانان‏.