مناجات المحبین

1. مجلسی، بحار الأنوار، ج ۹۱، ص ۱۴۸.
2. قمی، مفاتیح الجنان، صص ۱۷۳-۱۷۲.
3. مجلسی، بحار الأنوار، ج ۹۱، ص ۱۴۸.

در فراز اول مناجات محبین، دو نکته بیان شده است؛ اول آنکه اگر کسی شیرینی محبت خداوند را چشید و از لذت محبت او سرشار شد، جایگزینی برای او نمی‌طلبد و دل به محبت غیر او نمی‌دهد. نکته دوم آنکه اگر کسی به جوار خداوند راه یافت و به قرب معبود انس گرفت، حتی لحظه‌ای از حال و هوای انس به قرب الهی خارج نمی‌شود. در ادامه، امام سجاد(ع) از خداوند می‌خواهد که خود را در شمار کسانی قرار دهد که برای مقام قرب و ولایتش برگزیده است. قربی که او از خداوند می‌طلبد، قرب اکتسابی است که در پرتو پیروی از دستورات خداوند، بندگی و خودسازی به دست می‌آید و از این نظر خاص بندگان برگزیده و مومن خداست و تنها آنان از این امتیاز عالی برخوردارند.

در این مناجات، شوق به لقای الهی از لوازم و آثار طبیعی محبت به خداوند، و موجب گسترش و کمال محب می‌شود. راضی بودن به قضا و قدر الهی، از دیگر لوازم محبت به خداوند معرفی شده و آمده است: «رؤیت و مشاهده خداوند، برای بندگان خالص خداوند تحقق می‌یابد.»

امام سجاد(ع) از خداوند می‌خواهد که او را در شمار کسانی قرار دهد که رضایت خود را به آن‌ها بخشیده و آنان را برای مقام رضایتش برگزیده است. همچنین درخواست می‌کند که وی را از شمار کسانی قرار دهد که به قهر و هجران خود مبتلا نساخته است. آن حضرت بندگی خدا را راه نیل به قرب و جوار الهی و درک عظمت و ارزش آن می‌داند و از خداوند درخواست می‌کند که او را در شمار مجذوبان و شیفتگانش و کسانی که آنان را برای مشاهده‌اش برگزیده است، قرار دهد. همچنین از خداوند می‌خواهد که او را در شمار کسانی قرار دهد که توجه و روی او را یکپارچه به سوی خود گردانده است. امام چهارم، پس از آنکه از خداوند درخواست می‌کند که آرامش و شادمانی از انس با خود را به او عنایت کند، می‌خواهد وی را در شمار کسانی قرار دهد که همه عمر را با آه و ناله سپری می‌کنند.

امام زین العابدین(ع)، انوار قدس الهی را در چشم دوستان خدا، بسیار چشم‌نواز معرفی می‌کند و می‌گوید: همه آثار و نتایجی که از محبت خداوند حاصل می‌شود، ناشی از لطف و عنایت خداست و تا او اراده نکند کسی به این سرمایه‌های متعالی و ارزشمند دست نمی‌یابد. امام سجاد، از خداوند درخواست می‌کند که دوستی دوستدارانش را به وی عطا کند. در فراز پایانی این مناجات، از خداوند درخواست می‌کند که توفیق نظاره کردن به جمالش را به او عنایت کند. سپس می‌فرماید: «خدایا به دیده لطف و کرم به من بنگر و هیچ‌گاه روی از من برمگردان و مرا از اهل سعادت و کامیابی در نزد خود قرار ده.»

خدایا! کیست که شیرینی محبت تو را چشیده باشد و جز تو آهنگ دیگری را بکند و کیست که به مقام قرب تو انس گرفته باشد و رو گرداندن از تو باشد خدایا! قرار ده ما را از زمره کسانی که برای قرب و دوستیت برگزیدهای و برای عشق و محبتت خالصش گردانده و به دیدارت شائقش کرده و به قضا و قدرت راضیش ساخته و به دیدن رویت به او نعمت بخشیده و به خوشنودی خویش مخصوصش گردانده و از غم هجران و فراقت پناهش داده و در جایگاه راستی در جوار خویش جایش داده و به معرفت خویش مخصوصش کرده و برای پرستش و عبادتت او را لایق کردی و در ارادت خویش شیدایش کردی و برای مشاهده جمالت انتخابش کردی و رویش را برای خودت از اغیار خالی کردی و دلش را برای محبت خویش فارغ کردی و تنها بدانچه نزد تو است راغبش کردی و ذکر خویش را بدو الهام کردی و سپاسگزاریت را بدو نصیب کردی و به طاعت خود سرگرمش ساختی و او را از بندگان شایسته‌ات گرداندی و برای مناجات خویش انتخابش کردی و بریدی از او هر چه را که موجب بریدنش از تو گردد. خدایا! قرار ده ما را از کسانی که شیوه شان در زندگی شادمانی با تو و زاری به درگاه تو است و روزگارشان آه و ناله است پیشانی‌هاشان در برابر عظمتت به خاک افتاده و از دیدگانشان در خدمتت یکسره بیدار است و سرشکشان از ترس تو ریزان و دل‌هاشان به محبتت آویزان و قلب‌هاشان از هیبتت از جا کنده شده استای که انوار قدسش برای دیدگان دوستانش در کمال درخشندگی است و پرتوافکنی‌های جمالش برای قلوب عارفان زداینده (چرکی‌ها) است.‌ای آرمان دل مشتاقان! و‌ای منتهای آرزوی دوستان! از تو خواهم دوستی خودت و دوستی دوستدارانت و دوستی هر عملی که مرا به قرب تو واصل گرداند و تو را در پیش من محبوب‌تر از ماسوای تو قرار دهد و از تو خواهم که دوستیم را نسبت به تو جلودارم قرار دهی تا مرا به رضوانت بکشاند و اشتیاقم را به سویت چنان کنی که بازدارنده از نافرمانیت باشد و بر من منت نِه به اینکه بر من توجهی فرمایی و با دیده دوستی و عطوفت بر من بنگری و رو از من مگردانی و مرا از جمله سعادتمندان و بهره‌مندان نزد خود قرار دهی‌ای پاسخ دهنده!‌ای مهربان‌ترین مهربانان!